Eén van de onderwerpen die ouders het meest bezighoudt, is de slaapomgeving en de slaap van hun kindje. De slaapvoorkeuren van baby’s – of ze lang of kort slapen en of ze laat gaan slapen of juist vroeg wakker worden – zijn voor een groot deel vooraf bepaald. We kunnen baby’s niet leren hoe ze moeten slapen. Het vinden van het juiste slaapritme is een ontwikkelingsproces dat bij elk kind anders verloopt. Wel kunnen we een ontspannen sfeer creëren waarin een kind tot rust kan komen en leert slaap als iets positiefs en gezonds te ervaren in plaats van iets dat moet en waartegen het zich verzet.
De ideale slaapomgeving is een plek die aan de basisbehoeften van een baby voldoet. Dit betekent in de eerste plaats een omgeving die veilig aanvoelt. In tegenstelling tot volwassenen weten baby’s niet dat ze in een veilige woning liggen, beschermd tegen dieren en een vijandige natuur. Hun oerinstincten vertellen hen dat ze alleen veilig zijn in de directe nabijheid van de mensen die voor hen zorgen. Daarom vinden baby’s het bijzonder prettig om dicht bij hun ouders te slapen, bijvoorbeeld in een familiebed of co-sleeper. ’s Nachts worden ze vaak wakker om te controleren of ze nog steeds veilig zijn, maar ook omdat hun snel groeiende hersentjes hen hongerig maken. De slaaponderbrekingen voorkomen bovendien dat ze in een diepe slaap vallen, waaruit ze maar moeilijk kunnen ontwaken zolang hun slaapritme nog niet volledig is ontwikkeld. Het is daarom normaal en ook zinvol dat baby’s ’s nachts wakker worden. Als we ons kindje dicht bij ons laten slapen, kunnen we zelf sneller wakker worden en ook sneller weer verder slapen. Ruimtelijke nabijheid is daarom een belangrijk criterium voor een goede slaapomgeving, zowel voor ons kind als voor onszelf.
In verband met wiegendood wordt eveneens geadviseerd om een baby bij de ouders op de kamer te laten slapen. Uit onderzoek blijkt verder dat ook borstvoeding en op de rug slapen de kans op wiegendood verkleinen. Ouders die nicotine, alcohol, andere verdovende middelen of slaaptabletten consumeren of op een waterbed of bank slapen waarin een baby kan wegzinken, verhogen daarentegen de kans op wiegendood. Slaapkamers dienen niet te warm te zijn en moeten voldoende worden geventileerd. Dat is goed voor de slaap van de ouders en het kind.
De inrichting van de slaapomgeving beïnvloedt de slaap van de baby
Naast de eerder genoemde gezondheidscriteria zijn er ook nog andere aspecten die een rol spelen bij het zinvol inrichten van een slaapomgeving. Voor kinderen moet hun bed van meet af aan een rustgevende plek zijn om te slapen en niet om te spelen. De nadruk moet liggen op rusten. Ouders kunnen dit met de inrichting bevorderen: de slaapomgeving is een plek met rustgevende kleuren zonder drukte of speelgoed. Ogen en handen kunnen hier tot rust komen. Hier worden liedjes gezongen, verhaaltjes verteld en knuffels gegeven, maar niet gestoeid, gekieteld of wild rondgerend. Vooral in de eerste jaren moet hier niet te veel speelgoed aanwezig zijn. Eén knuffeldier of knuffeldoekje is voor kleine kinderen voldoende. Als ze wat ouder zijn, kan het zinvol zijn om wat meer speelgoed naast het bed te zetten, zodra het kind in slaap is gevallen. Vooral vroege vogeltjes hebben ’s ochtends dan iets om zich mee bezig te houden.
Het gevoel dat een kind met zijn slaapplek verbindt, is ook afhankelijk van het gedrag van de ouders. Zijn we rustig en ontspannen of ademen we hectisch en snel, omdat we snel willen opstaan? Zijn we onvriendelijk en afwijzend, omdat ons kindje moet slapen of sussen we het zachtjes met lieve woordjes en een goed gevoel in slaap? De emotionele sfeer die we creëren, is net zo belangrijk als de inrichting. Samen dragen ze bij aan een goede slaapplek voor uw baby.
Dit artikel is geschreven door onze gastauteur Susanne Mierau. Ze is moeder van drie kinderen, heeft een studie pedagogiek (afstudeerrichting ontwikkeling en opvoeding van kinderen van 0 t/m 6 jaar) afgerond en is gezinsbegeleidster, uitgeefster van het onlinetijdschrift geborgen-wachsen.de en schrijfster van praktische handleidingen over het leven met baby’s en kleine kinderen.
